Rodzaje noży kuchennych i ich zastosowanie. Jaki nóż do czego służy?

Noże, nożyki, obieraki, tasaki – w każdej kuchni znajduje się przynajmniej kilka rodzajów noży kuchennych, ale czy tak naprawdę wiesz jakie jest ich przeznaczenie? Każdy z tych noży ma swoje funkcje, jedne nadają się do szatkowania, inne do filetowania ryb czy porcjowania mięsa, a jeszcze inne do obierania warzyw. Odpowiednio dobrany nóż to połowa sukcesu w codziennych, kulinarnych wyzwaniach.

ILE NOŻY POTRZEBUJEMY W KUCHNI?

Ostry jak brzytwa, wygodnie i przede wszystkim pewnie leżący w dłoni, niezawodny i trwały – nóż kuchenny powinien posiadać wszystkie te cechy. W swojej kuchni posiadasz noże małe i duże, którymi w ciągu dnia posługujesz się nieskończoną ilość razy. Na pewno masz swój ulubiony nóż, którego używasz najczęściej, ale czy wykorzystujesz go zgodnie z jego przeznaczeniem? Może ciężko w to uwierzyć, ale rodzajów noży kuchennych można zliczyć nawet kilkanaście! Nie martw się, w swojej kuchni potrzebujesz od 4 do 6 noży podstawowych. Taka liczba noży o konkretnym przeznaczeniu pozwoli Ci szatkować, kroić, porcjować, obierać i filetować.

PO CZYM POZNAĆ DOBRY NÓŻ KUCHENNY?

Noże w ochronnym bloku drewnianym

Kuszą Cię niskie ceny, promocje, rabaty na komplety noży. Niejednokrotnie dokonujesz właśnie zakupu noży słabej jakości lub z mało trwałego stopu metalu. Pamiętaj, że zakup ten, to wydatek na długie lata, a nawet na całe życie, więc warto zainwestować w noże, które Cię nie zawiodą.

• Najlepszy nóż to taki, który wykonany jest z jednego kawałka wysokiej jakości stali, to znaczy, że ostrze i trzpień stanowią jedną całość. Rękojeść – na przykład drewniana – jest tylko obudową takiego noża. Wykonanie z jednego kawałka stali można naocznie zobaczyć. Zwłaszcza przy nożach kuchennych o drewnianej rączce widać to przedłużenie w postaci stalowego paska ciągnącego się aż po sam koniec rękojeści;
• Dobry nóż ma być przedłużeniem ręki, dlatego musi być wygodny i odpowiednio wyważony. Także po ciężkości możemy określić jakość noża – jeśli jest on lekki i niestabilny, to na pewno mamy do czynienia z nożem wykonanym z materiałów słabej jakości. Odpowiedni nóż kuchenny powinien być wyważony - to możesz łatwo sprawdzić wykonując szybki test. Połóż na palcu nóż u zbiegu ostrze i rękojeści. Dobry nóż będzie leżał równoważnie;
• Nie ma noży idealnych. Każdy prędzej, czy później ulegnie stępieniu, zwłaszcza, jeśli kroimy nim naprawdę dużo i nie zawsze dbamy o jego odpowiednią pielęgnację. Nóż dobrej jakości bez problemu da się naostrzyć za pomocą kamienia, czy ostrzałki. Trzeba przede wszystkim pamiętać, że dłoń ma tylko prowadzić nóż, a nie wywierać na niego nacisk. Ostry nóż jest mniej niebezpieczny od tego tępego. Wywierasz niepotrzebny nacisk, gdy kroisz nożem, który nie jest już ostry. Łatwiej wtedy o skaleczenie. Dobry, ostry nóż jest ergonomiczny i ”sam tnie” bez użycia siły;
• Kupując nóż – zwłaszcza ten uniwersalny, czy do warzyw, zwracaj uwagę na ostrze. Jeśli jest giętkie, to taki sprzęt nie posłuży zbyt długo w Twoim domu;
• Ostrze musi być twarde i ergonomiczne. Ponadto jakość stali możesz sprawdzić w łatwy sposób. Wystarczy, że uderzysz ostrzem jednego noża w drugi. Dobry nóż wydaje dźwięczny odgłos, nóż słabej jakości posiadać będzie głuchy pogłos przypominający uderzenie o blachę;
• Rękojeść noża, czy to wykonana z drewna, tworzywa sztucznego lub ze stali, powinna być antypoślizgowa, tak aby podczas krojenia Twoja dłoń nie osunęła się na ostrze, nawet wtedy, gdy nóż jest mokry. Dobrze zaprojektowana rękojeść noża ma przy połączeniu z ostrzem specjalną wypustkę, zapobiegającą ześlizgnięciu się palców na ostrą krawędź tnącą;

JAK DBAĆ O KUCHENNE NOŻE?

Akcesoria i naczynia kuchenne także wymagają pielęgnacji, tak samo jak buty, ubrania, czy meble w Twoim domu. Jeśli dbasz o swoje rzeczy, to wiesz, że o wiele dłużej pozostają one w dobrym stanie. Tak samo jest z nożami. Jeśli podjęłaś słuszną decyzję o zakupie dobrego noża kuchennego lub całego ich zestawu, to musisz dbać o stal, by służyły Ci przez długie lata, a może nawet dożywotnio.

Noże kuchenne wybieramy pod katem jakości, bezpieczeństwa i trwałości

Najczęściej popełniamy kilka podstawowych błędów przy pielęgnacji noży, które szybko można wyeliminować.

• Noży kuchennych nie myjemy w zmywarce. Nie ma takiej potrzeby. Noże kuchenne wystarczy przemyć letnią wodą. Zmywarka i środki myjące w niej zwarte mogą przyczyniać się do szybszego stępienia noża. Ponadto noże kuchenne myte w zmywarce szybciej tracą połysk. Taki nóż wystarczy przemyć wodą, i co ważne, od razu wytrzeć do sucha, by nie pozostały na nim smugi.
• Noży kuchennych nie wkładamy do szuflady wraz z innymi sztućcami. Unikniemy tym sposobem obijania ostrza o inne sztućce, które tym sposobem mogą tępić ostrze, a w skrajnych przypadkach nawet prowadzić do jego uszkodzenia. Noże najlepiej przechowywać na listwie magnetycznej lub w stojaku na noże. Ale! Jeśli decydujemy się na stojak, to musimy pamiętać, aby nigdy nie wkładać do niego noży mokrych, bo wtedy nóż może zacząć korodować.
• Używaj drewnianych desek do krojenia. Jest to najlepsze podłoże dla noży kuchennych, nóż używany na takiej desce długo pozostanie ostry.
• Ostrz nóż, gdy ulegnie stępieniu. Do dyspozycji masz specjalny kamień do ostrzenia, który przed użyciem trzeba zamoczyć w wodzie, by lekko nią nasiąknął. Wtedy wystarczy kilka, delikatnych ruchów, by nóż zyskał ostrość. Można używać także osełki lub ostrzałki.

RODZAJE NOŻY KUCHENNYCH - KTÓRY NÓŻ DO CZEGO SŁUŻY?

Rodzaje noży kuchennych

Wiesz już jaki nóź wybrać i jak o niego odpowiednio dbać, by służył Ci przez długie lata. Teraz musisz wiedzieć, jaki nóż używać do krojenia, filetowania, a jaki do obierania warzyw. Gotowanie ma być przyjemnością, a odpowiednie narzędzia zdecydowanie ten proces ułatwiają i przyspieszają.

• Nóż szefa kuchni

Najbardziej uniwersalny i najczęściej wykorzystywany nóż w kuchni. Charakteryzuje się szerokim ostrzem, które może służyć do porcjowania, szatkowania, siekania, a także przenoszenia składników. Sprawdza się przy krojeniu mięsa, czy siekaniu cebuli. Odpowiednie wyprofilowanie, ale też wielkość noża sprawia, że jest to nóż prawie „do wszystkiego”.

Nóż szefa kuchni

Można nim wykonywać trzy podstawowe techniki krojenia: slicing, czyli krojenie cienkich plastrów. W tej technice czubek ostrza nie odrywa się od deski; chopping, czyli popularne szybkie siekanie, które możesz obserwować u szefów kuchni. Tutaj całe ostrze uderza o deskę; rock chopping to technika, w której jedna ręka przytrzymuje ostrze noża. Umożliwia ona szybkie szatkowanie.  Jest wiele osób, które w kuchni używa tylko tego narzędzia. Ze względu na swoje gabaryty i grubość ostrza nie nadaje się na przykład do filetowania ryb, gdyż do tej czynności wymagany jest specjalny, cienki nóż.

• Nóż uniwersalny

Krótszy i węższy on noża szefa kuchni. Podobnie jak on sprawdza się w podstawowych czynnościach, takich jak obieranie i krojenie warzyw, do filetowania, a także porcjowanie mięsa, czy wędlin. Nadaje się także do smarowania. Jest to idealny nóż śniadaniowy, który sprawdzi się w codziennych czynnościach kuchennych.

Uniwersalny nóż kuchenny

• Nóż do pieczywa

Długi i wąski, wyposażony w ząbki. Nadaje się tylko do krojenia pieczywa. Dzięki odpowiedniemu wyprofilowaniu i ząbkowanemu ostrzu chleb i bułki bardzo łatwo pokroić. Jak pewnie wiesz, miękki, świeży chleb ciężko pokroić nożem uniwersalnym. Krojenie nożem do pieczywa jest wygodne, a chleb się nie kruszy.

Nóż do krojenia pieczywa

• Nóż do warzyw i owoców

Tak zwany jarzyniak. Mały i krótki. W zasadzie istnieją trzy jego odmiany: z prostym ostrzem, z ząbkami i ostrzem zaokrąglonym. Pierwszy idealnie nadaje się do krojenia w plastry, ten z ząbkami do owoców z grubą skórką, na przykład cytrusów. Nożyk zaokrąglony, przypominający nieco dziób ptaka, sprawdzi się przy obieraniu oraz wydrążaniu warzyw i owoców. Kilkucentymetrowym ostrzem łatwo manewrować, dlatego jest on najbezpieczniejszy do obierania warzyw i owoców.

Nóż do krojenia i obierania warzyw i owoców

• Nóż do wędlin / do tortów

Jest to długi, bo mierzący nawet 30 cm, i wąski nóż z gładkim ostrzem, bez ząbków. Świetnie sprawdza się przy krojeniu wędlin w cienkie plastry. Taki nóż używany jest także do porcjowania tortu i ciast. Gładko wchodzi w ciasto i pozwala na ukrojenie równych, niepokruszonych kawałków.

Nóż do krojenia wędlin (i tortów)

• Nóż do filetowania

Niezastąpiony atrybut miłośników sushi i delikatnych ryb. Sprawdza się idealnie także przy filetowaniu drobiu, czy wołowych polędwiczek. Charakteryzuje się cienkim, profilowanym ostrzem i co ważne – giętkością i elastycznością. Ten nóż powinien taki być, gdyż ułatwia to dokładne filetowania tuńczyka czy łososia. Pozwoli on precyzyjnie oddzielić mięso od ości lub kości.

Nóż do filetowania ryb

• Nóż do trybowania mięsa

Swym wyglądem i przeznaczeniem bardzo przypomina nóż do filetowania, ale jest nieco od niego krótszy i nie tak elastyczny. Służy do oczyszczania mięsa z włókien i kości.

Nóż do trybowania (oddzielania kości i włókien) mięsa

• Nóż do sera

Ma charakterystyczny wygląd, gdyż jest dość mocno wyprofilowany, a na ostrzu posiada rozwidlenie, które ułatwia nadziewanie na nie kawałków sera. Taki nóż jest niezbędnikiem dla miłośników sera, gdyż podczas krojenia nie kruszy się i nie przykleja do powierzchni ostrza.

Nóż do krojenia sera

• Nóż do pizzy

Nóż lub radełko do pizzy jest okrągłe, dzięki czemu z łatwością można pokawałkować nawet dopiero co wyjętą z pieca pizze. Radełkiem można także z powodzeniem porcjować tarty, czy ciasto przygotowywane na przykład na pierogi, czy makaron.

Nóż do porcjowania pizzy

Wybór odpowiedniego noża naprawdę ma znaczenie. Spróbuj na przykład zamienić swój uniwersalny, ulubiony nóż kuchenny na ten do filetowania. Zobaczysz jak w sposób prosty, dokładny i szybki oddzielisz łososia od ości i poporcjujesz go na cienkie plastry. Ta czynność wymaga specjalnego noża.

Dobrze dobrany, odpowiednio używany specjalistyczny nóż kuchenny, o który dodatkowo dbamy na co dzień, zwiększa bezpieczeństwo krojenia i szatkowania, a przede wszystkim znacząco ułatwia pracę w kuchni. Warto zaopatrzyć się podstawowe rodzaje noży kuchennych zamiast jednego uniwersalnego – przygotowywanie rodzinnych posiłków stanie się znacznie łatwiejsze i przyjemniejsze.